Jenesis Genel Müdürü Fatih Savaşkan ile konuştuk. Makine mühendisi olan Savaşkan ile geçtiğimiz sayıdan devam eden röportajımızın ikinci kısmını keyifle okuyacağınıza ümit ediyoruz.
Geliştirdikleri sistemin ayrıntılarına değinen Savaşkan ‘’Büyük ısı transfer yüzey alanları, düşük radyasyon kayıpları, Class III yanma sınıfında düşük NOx çevreci brülörleri, Termoblok özel iç dizaynı ve alternatifli olarak uygulanan yoğuşmalı veya yoğuşmasız baca gazı ekonomizerleri sayesinde %99 verimlere ulaşılabilmektedir.
Skoç tipi alev duman borulu kazanlar yaklaşık 45-90 dakikada istenilen basınçta buhar üretirler. Oysa Jenesis HUB sistemde istenilen basınçta buhar üretilmesi 3-5 dakika sürmektedir. Bu durumda istenilen basınca gelmek için gereksiz yere 45-90 dakika tam kapasite brülör yakarak harcanan yakıt maliyetini ödemek zorunda kalmazsınız. Yılda 300 gün çalışan bir tesis için 5 t/h’lik bir buhar kazanı hesaplandığında yaklaşık yılda 200.000 TL fazladan yakıt yakılmayarak tasarruf edilmesi mümkün olmaktadır’’ dedi. Fatih Savaşkan açıklamalarına şöyle devam etti ‘’Tam kapasite bir skoç tipi kazanı düşük kapasitelerde çalıştırdığımızda verim değeri katalog değerinden çok uzaklaşarak ciddi oranda düşecektir. Oysa HUB sistemini oluşturan küçük modüller ihtiyaç kalmadıkça devreden tamamen çıkartılarak ihtiyaç kadar modül devrede tutulmakta ve sürekli en yüksek verimde çalışma garanti altına alınmaktadır’’
Pik Çekişlerde Hızlı Cevap Verebilme
Geliştirdikleri Jenesis HUB sisteminin avantajlarına dikkat çeken Savaşkan ‘’Jenesis HUB Sisteminde pik çekişlerde çok hızlı tepki verilebilmektedir. Skoç tipi kazanların bilinenin aksine pik çekişlere cevap vermesi daha geç olmaktadır. Skoç tipi kazanların buhar domundaki hacimde kapasitesine ve basıncına göre değişmekle birlikte her 1000 kg/h kapasite için sadece 2-3 kg kadar buhar stoklanmaktadır. Örneğin 10 t/h kapasitesindeki bir kazanın buhar domunda stoklanan 20-30 kg buharın pik çekişlerde sağlayacağı destek yaklaşık sadece 10-15 saniye kadar sürecektir. Görüleceği üzere buhar kazanlarında stok buhar olduğunu söylemek pek mümkün değildir.
Aksine skoç tipi kazan içerisindeki su stok hacmi de çok olduğundan dolayı pik bir çekiş olup basınç düştüğünde kazan içindeki bu stok suyun tamamının ısıtılıp buhar üretilmesi de uzun sürmektedir. Oysa Turboblok iç yapıya sahip su borulu dizaynlarda stok su miktarı kazan göre çok daha az olduğundan dolayı pik buhar çekişlerinde çok daha hızlı cevap verebilmektedir. Skoç tipi kazanlarda pik çekişlerde yaşanan basınç düşmesi durumunda 10-15 dakika kadar zamanda set basıncına tekrar ulaşılabilirken HUB sisteminde 1 dakika gibi kısa bir sürede set basıncına tekrar ulaşılabilmektedir.’’ diyerek sözlerini sürdürdü.
Sürekli Kaliteli ve Kuru Buhar
Jenesis Genel Müdürü Fatih Savaşkan ‘’Jenesis HUB sistemindeki otomasyon ve hem sıcaklığın hem de basıncın aynı anda ve sürekli olarak kontrol edilebilmesi sayesinde sürekli kaliteli ve kuru buhar üretilebilmektedir. Enerji santrallerinde yüksek basınca uygunluğu sebebiyle su borulu kazanlar kullanılmaktadır. Su borulu kazanların beslediği buhar türbinlerine kuru ve kaliteli buhar gitmesi gereklidir. Aksi taktirde yüksek hızda dönen türbin kanatları kısa sürede aşınacak ve milyonlarca dolarlık hasarlar oluşacaktır. Jenesis olarak HUB sistemimizde aynı teknolojiyi, gerekli donanımı, bilgiyi ve otomasyonu üretimimizde de standart olarak kullanarak gerektiği zaman gerektiği kadar kaliteli ve kuru, hatta bir miktar kızgın buhar üretiyoruz.
Su borulu kazanlarda stok su hacmi olmamasından ve Turboblok iç dizayn gereği daha çok ısı alışveriş yüzeyini daha düşük hacimlerde yerleştirme imkanı sayesinde daha az yer kaplamaktadırlar. Ayrıca birbirine yanaşık olarak yerleştirilebilen modüler sistem dizaynı ve gövde üzerinde yerleştirilen pompa ve panolar sayesinde elde edilen kompakt yapı, kazan dairesinin daha küçük olmasını sağlamaktadır’’ dedi.
72 Saat Gözetimsiz Kolay İşletme
Skoç tipi kazanlar hakkında da ayrıntılı bilgiler veren Savaşkan ‘’Skoç tipi kazanlarda stok su miktarı fazla olduğundan dolayı yüzeyden ve dipten blöf yapılarak üretilmiş olan sıcak ve şartlandırılmış kazan suyu gidere atılmaktadır. Su borulu kazanlarda stok su olmadığı için blöf yapmaya gerek yoktur. Sadece sisteme entegre koyulan separatör altında ayrıştırılan yüksek iletkenlikteki kondensin atılması ile sistem iletkenlik değerleri kontrol altında tutulabilmektedir. Ayrıca su borulu dizaynlarda su seviye kontrolü de söz konusu olmadığından dolayı oransal seviye kontrol sistemi ve sürekli su seviyesini gözlemleme ihtiyacı da olmamaktadır. Böylece skoç tipi kazanlardaki gibi otomatik blöf sistemleri kullanma maliyetine katlanmak zorunda kalınmadığı gibi sürekli ehil kazancılar tarafından iletkenlik ve su seviyesi durumunun takip edilmesi ihtiyacı da ortadan kalkmaktadır’’ diyerek anlattı.
‘’Geliştirilen otomasyon sistemi sayesinde; hem besi suyu pompası hem de brülör birbirleri ile senkronize halde ve oransal olarak çalıştırılırlar. Sistem üzerinde bulunan birçok duyargadan alınan bilgiler ile varsa oluşan arızanın yerini kendi kendine tespit eden akıllı arıza sistemi bulunmaktadır. Sisteminize koyacağınız yakıt sayacı ve buhar sayacından gelecek bilgiler sayesinde anlık olarak sistem verimi dokunmatik ekranlı PLC Scada sisteminde izlenebilecektir. Tüm veriler kayıt altına alınıp merkezi otomasyonunuza veya USB flaş belleğe aktarılabilmekte, ethernet bağlantısı sayesinde sisteme uzaktan erişim sağlanabilmektedir.
Karışık olmayan kullanıcı dostu dizaynı, uzun yıllardır yüzlerce tesiste kendini ispatlamış donanımları sayesinde bakım onarım maliyetleri minimize edilmiştir. Yedek kazanı olmayan işletmelerde bakım onarım planlamalarını yapmak çok zor olmaktadır. Modüler yapıdaki Jenesis HUB sistemi sayesinde sadece tek modül devre dışı bırakılıp bakımı yapılırken fabrika diğer modüller ile çalışmaya devam edebilmektedir. Böylece buhar kazanı yedekleme maliyeti de çok düşmektedir.
Turboblok iç dizaynı sayesinde boru değişimleri kartuş sistemi ile birkaç saatte yapılabilmektedir. Alev duman borulu kazanlardaki gibi günlerce süren tek tek boru değiştirmekle zaman kaybedilmediği gibi kazan aynaları deforme olmayıp kartuş sistemi sayesinde hiç hasar görmeden yenilenmiş olur’’ dedi.
Otomasyon sayesinde saklanan veriler analiz edilerek sık yaşanan sorunlar tespit edilir ve önleyici bakım ile çözülerek duruşların sayısı azaltılabilmektedir. Sistem üzerindeki 3 parametreli kontrol sistemi sayesinde ısı transfer borularında oluşabilecek kışır tabakası takip edilmektedir. Bu sayede kışır tabakası oluştuğunda sistem bilgi vererek önlem almanıza ve sorunu çözmenize imkan sağlamaktadır. Böylece yüksek verimin sürekliliği sağlanmaktadır.
Ayrıca besi suyu pompalarının en büyük sorunu olan sıcak kondensin yarattığı kavitasyon için pompa soğutma ve koruma sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemler sayesinde besi suyu pompalarının ömrü uzatılmış ve sık arızaya geçmesi veya değiştirilmesi önlenmiştir. Bu özellikler sayesinde yüksek verimde ve sorunsuz çalışmanın sürekliliği uzun yıllar sağlanabilmektedir.
Jenesis yetkili ve uzman servis departmanından alınabilecek periyodik bakım hizmeti sayesinde sistemin muhtemel sorunlar oluşmadan giderilebilmektedir.
Buhardan Bedavaya Elektrik Üretme İmkanı
Sistemin avantajlarını anlatmaya devam eden Savaşkan ‘’Jenesis HUB Sistemi’nin en büyük avantajlarından birisi de çok düşük yatırım bedeli ile yüksek basınçlara dizayn edilebilmesidir. Bu sayede elde edilen yüksek basınçlı buhar, doymuş buhar türbininden geçirilerek elektrik üretilebilmektedir. Doymuş buhar türbinlerimizden çıkan buharın basıncı da otomatik olarak fabrikanızda ihtiyacınız olan basınçta olmaktadır. Böylece işletme yakıt maliyetlerinizi sadece %1-2 kadar artırarak yüksek basınçta buharı elde ederken, buhar basıncını doymuş buhar türbininde örneğin 7 barg’ye düşürerek aradaki basınç farkından elektrik üretebiliyoruz.
Belki 50-60 yıldan fazlaya dayanan ve dünyada bu teknolojiye sahip ülkelerde yaygın kullanılan bu teknoloji çok pahalı olduğu için ülkemizde yatırım amorti süresi 8-10 yıllarda oluyordu. Bu yüzden de ülkemizde pek bilinmeyen ve yayılmayan bir sistem oldu. Ancak Jenesis, teknoloji geliştiren ülkelerden know-how transferi ile artık ülkemizde üretilen doymuş buhar türbinlerini HUB sistemi ile entegre ederek ortalama 5 t/h buhar tüketen bir tesiste yaklaşık 100-130 kW elektrik üretebiliyor. Amorti sürelerini de 3-5 yıllara kadar düşürmeyi başaran bu sistem sayesinde sanayicimiz hem daha düşük maliyetlerle üretim yapabilirken hem de karbon ayak izini de düşürebiliyor’’ diyerek sözlerini tamamladı.
