Nonwoven üretimi hızla büyümeye devam ediyor. Kısa zaman önce özel alanlarda kullanılan bir ürün olarak değerlendirilen nonwoven günümüzde günlük yaşamın her noktasına girmiş durumda. Her geçen yıl artan yatırımlarla üretimde üst noktalara ulaşan nonwoven segmenti, özellikle Asya Bölgesi’nden gelen büyüme ve yatırım haberleriyle tekstil sektörünün sınırlarını yeniden belirliyor. Sürekli gelişme kaydeden nonwoven üretiminin Türkiye ve Küresel alanda nasıl gelişme gösterdiği de yakından takip ediliyor. Textil Dünyası Dergisi olarak hazırladığımız haber çalışmasının kapsamında nonwoven segmentinin tarihsel gelişimi, üretim süreci ve kullanım alanları gibi konular yer alıyor. Ayrıca çalışmada tekstil sektörünün uzmanlaşmış bir alanı olarak nonwoven üretimi yapan üreticilerin görüşleri sektörün sorunlarına ışık tutuyor. Yapılan çalışma nonwoven üretiminin genel niteliği, sektöre genel bakış ve bu çerçevede nonwovenın Türk tekstil sektöründeki yerinin saptanmasını amaçlıyor.
Geleneksel tekstil sektörünün dışında özel bir alan olarak tanımlanan Nonwoven, küresel piyasanın en önemli üretim segmentlerinin başında geliyor. Lider tekstil üreticilerinin bu alana gösterdiği özel ilgi, nonwoven üretimindeki ticari çalışmalarında artmasını sağlıyor. Dokusuz kumaş ya da dokusuz yüzeyler olarak bilinen nonwoven, günümüzde birçok alanda kullanılıyor. Dokuma ve örme olmayan tekstiller şeklinde özetleyebileceğimiz nonwovenlar, ileri teknoloji ile gerçekleştirilen işlemlerle, örülmeden doğal veya sentetik elyafların düz ağlarda birleştirilmesinden/ bağlanmasından oluşuyor. Sıvı emici veya sıvı itici, esnek, yumuşak veya gergin, yanmayı geciktirici, filtre edici ve antibakteriyel, tek kullanımlık ya da uzun ömürlü gibi özellikleri ile sağlık alanından otomotive, ev testilinden giyime kadar birçok uzmanlaşmış alanda nonwoven ürünleri kullanılıyor.
Ayrıca 40 yılın üzerinde bir geçmişe sahip olan endüstriyel nonwoven üretimi, binlerce yıllık klasik dokuma ve örme üretim tekniklerinin kullanımından daha ekonomik ve az zamanda üretimi ile verimlilik ve maliyet azaltma sağlamasıyla da öne çıkıyor. Tarihsel olarak ta nonwoven üretimine benzer kullanımların yıllar önceki uygarlıklarda yer aldığı ifade ediliyor. Örneğin göçebe toplum olarak bilinen Türkler önceleri çadır yapımında, bugünkü nonwoven benzeri ürünleri kullanmış. Yün lifi olarak kullanılan bu ikame ürünlerden sonra, 19. Yüzyıl da iplik döküntüsünü değerlendirmek için iğneleme yöntemi (keçe benzeri) geliştirildi. 1940 ve 1960’lı yıllardan sonra modern üretimlerin yapıldığı bu segmentin temeli, göçebe uygarlıkların çadır kültürüne kadar dayanıyor.
Geniş Kullanım Alanı Talebi Şekillendiriyor
Nonwoven ürünlerin üreticiler açısından avantajı temelde üretim aşamalarının iplik örgü tekstiline göre daha az oluşundan (ilik ve çözgü hazırlığı, terbiye gibi aşamalar bulunmuyor), kumaş oluşum sürecinin basitliği ve nonwoven ürüne istenilen niteliklerin(emici/tutucu, yumuşak/gergin vb.) verilebilmesi gibi özelliklerinden kaynaklanıyor. Daha hızlı ve daha ucuz üretimler olarak gerek üreticilerin gerekse de tüketicilerin gün geçtikçe daha yoğun ilgi gösterdiği nonwoven ürünler, her gün yeni alanlarda kullanılıyor. Kullanım amacına göre yapısı ile oynanabilen nonwoven ürünler tek kullanımlık ve uzun süreli kullanımlık olarak tasarlanabiliyor. Tek kullanımlık kategorisi altında daha çok hijyen ürünleri bulunuyor. Kullan-at temizlik bezleri, bebek/hasta bezleri, ıslak mendiller, havlular, tıp çalışanlarının kullandığı eldiven ve maskeler bu alandaki ürünler arasında yer alıyor. Uzun süreli kullanılan ürünler kategorisine bakıldığında ise özellikle sağlık kuruluşlarının talep ettiği yıkanabilen çarşaf ve yastık kılıfları, perdeler, giysi telaları, ayakkabı astarları, endüstriyel filtre ve tıbbi malzemeler için kumaşlar, bina inşaatlarında, jeotekstillerde/inşaat mühendisliğinde, otomotivde, elektronik bileşenlerde ve tarım alanlarında oldukça yaygın kullanıma sahip olduğu görülebiliyor.
Nonwoven Üretiminde Asya Öne Çıkıyor
EDANA’nın derlediği istatistiklere bakıldığında bu yıl nonwoven sektörünün gelişimini artıracağı belirtiliyor. EDANA’nın en son yapılan yıllık istatistiklerine göre 2011 yılında nonwoven üretimi yüzde 5,7 oranında büyüme sergiledi. Global üretimin yüzde 25’lik kısmını oluşturan Avrupa Bölgesi’nde toplam rakam 1.897.748 ton ve yaklaşık olarak 55.740 milyon metrekareye ulaştığı açıklandı. 2011 yılında yaşanan artışın bir önceki yıla(yüzde 10.9) göre düşük olmasının sebebi ise küresel krizin yaşanması olarak belirtilirken, krize rağmen yaşanan artışta üreticileri mutlu etti. Edana Pazar Analizi ve Ekonomik İlişkiler Müdürü Jacques Prigneaux yaptığı açıklamada özellikle spunmelt üretiminin 2010 yılına göre yüzde 9’dan fazla arttığını dile getirdi. Bunun yanında thermo-nonwoven üretiminin durağan olduğunu vurgulayan Prigneaux, spunlace üretiminde de kayda değer artış olduğunu ifade etti. Dünyanın en büyük tekstil üretim gücüne sahip olan Çin’e bakıldığında ise Avrupa Bölgesi’ne yaptığı ithalatı bir önceki yıla göre yüzde 24 oranında arttırdığı açıklandı. Bu rakamlarla birlikte Çin Avrupa’nın en önemli nonwoven tedarikçisi konumuna yükseldi.
Asya Bölgesi’nde yaşanan artış ise Avrupa’ya göre biraz daha hızlı oldu. Asya Nonwoven Kumaş Derneği (ANFA) tarafından yapılan açıklamaya göre 2010 yılında 2.882.225 ton olan üretim, 2011 yılında 3.096.928 tona çıktı. Bu artış hızının geçen yılın büyümesi olan 13.1’in altında kalmasına rağmen, beklenen şekilde gerçekleştiği belirtildi. Bunula birlikte hazırlanan raporda Asyalı üreticilerin 2020 yılında küresel nonwoven kumaş üretiminin yaklaşık yarısını karşılaması bekleniyor.
Asya ülkelerinin yaptığı nonwoven üretim segmentlerine bakıldığında ise yüzde 45 oranında spunmelt üretimini, yüzde 26,2 ile needlpunch, yüzde 10,9 ile spunlace, yüzde 6,1 ile thermo-nonwoven, yüzde 5,2 ile kimyasal ürünler, yüzde 2,1 ile de tek kullanımlık ıslak mendiller takip ediyor. Asya ülkeleri arasında ise en büyük payı Çin alıyor. 2,054,700 tonluk üretimi ile bu bölgenin 3’te 2’lik üretimini karşılayan Çin’den sonra, üretim gücü büyüklüğüne göre ülkeler Japonya (yüzde 10), Kore (yüzde 7,9), Hindistan (yüzde 6,3) ve Tayvan (yüzde 5,6) şeklinde sıralanıyor.
Nonwoven Makine Üreticileri Avrupa Bölgesi’nde Yoğunlaşıyor
Nonwoven teknolojisi ve makina hatları üretimi konusunda Avrupa ve Amerikalı üreticilerin uzun yıllardır pazarda rakipsiz konumda oldukları açıkça görülüyor. Ancak Uzak Doğu Asya’da tekstil alanında hızlı atılım buralarda da yeni makine üreticilerinin oluştuğunu gösteriyor. Buna rağmen Türk pazarı hala büyük ölçüde Avrupa menşeli makinaları tercih ediyor. Tarak sistemleri, açıcılar, sericiler, çektiriciler, sarıcılar, dilme makinaları, spunbond ve spunlace üretim hatları gibi başlıklardan oluşan nonwoven hatlarında ekipmanları üreticileri ise gelişmekte olan piyasaya yönelik özel üretimler yapıyor. Küresel nonwoven üretim hattı sunan firmalar arasında ise, Dilo, NSC (N. Schlumberger Et Cie), Karl Mayer, Menzel, Rieter, Laroche, İsviçreli Strahm, İtalyan markası Marzoli, Belçikalı HDB (Houget Duesberg Bosson), açma ve hava tezgahı ünitelerinde nonwoven ekipmanı üreten İspanyol Margasa, Bonino, İtalyan Sicam, Technoplants, İtalyan STP Impianti, Automatex, Andritz Kuster yer alıyor.
Nonwoven Üretim Süreci
Avrupalı sektör üreticilerinin çatı örgütü EDANA, nonwoven konusunda üç aşamalı bir üretim süreci belirliyor. Bu aşamalar farklı uygulama alanlarında gerçekleştirilebildiği gibi, yüksek teknolojik olanlarla üç aşama tek bir alan içinde de gerçekleştirilebiliyor: tülbent oluşturma (Web Formation), tülbent bağlama (Web Bonding) ve Bitiş İşlemleri (Finish Treatments). Ağ Oluşturma aşamasında gerçekleşen işlemler ise; Kuru İşlemler (Drylaid: Tarama, Havalı ve Dikey serme), Polimer Eriterek Dökmeli İşlemler (Spunmelt), Sulu İşlemler (Wetlaid) ve Diğer Teknik İşlemler (Other techiques). Ağ bağlama işlemlerinde ise kimyasal, termal ve mekanik uygulamalar (iğneyle delme ve suyla dolaştırma/iğneleme) gerçekleştiriliyor. Nonwoven üretim sürecinin hammaddesini oluşturan elyaflar değişik cinslerde bulunuyor. Polipropilen, polyester ve selülozik elyaflar bu sektörün kullandığı elyafların yüzde 83’ünü oluşturuyor. Filament (sonsuz/devamlı) elyaflı işlemler bu süreçte yüzde 24 oranında kullanılıyor. Dünyada üretim trendine bakıldığında polyester sonsuz elyaftaki artışın polipropilenin iki katından fazla olduğu görülmekle birlikte, dünya pazarının önemli bir bölümü hala polipropilen elyaf işliyor.
Avrupalı Üreticilerin Çatı Örgütü EDANA
Türkiye’de yaptığı etkinlik ile birçok nonwoven üreticisinin yakından tanıdığı EDANA (Avrupa Tek Kullanımlık Ürünler ve Dokunmamış Yüzeyler Birliği-European Disposables and Nonwovens Association), Avrupalı nonwoven üreticilerinin üstbirliğini oluşturuyor. 1971 yılında kurulan kurum dünyanın en çok nonwoven üreten bölgesi olan Avrupalı üreticileri bu konuda gerçekleştirdiği etkinliklerle destekliyor. 3 yılda bir INDEX fuarını düzenleyen kurum, aynı zamanda küresel üreticileri bilgilendirmek adına özel raporlar yayınlıyor. EDANA’nın Türkiye’den de bünyesinde bulunan toplamda 220’den fazla üyesi bulunuyor. Nonwoven üretiminde diğer önemli bir bloğu ise Amerika oluşturuyor. 1968 yılında kurulan New York merkezli INDA (Dokunmamış Yüzey Kumaş Endüstrisi Birliği- Association of the Nonwoven Fabrics Industry) ise, Amerikalı üreticilerin üst yapılanması olarak biliniyor. Türkiye’de özellikle bu bağlamda kurulan bir yapılanma bulunmazken, Türk üreticiler bu kuruluşların üyeleri arasında yer alıyor. Özellikle Gaziantep 2. Organize Sanayi Bölgesi nonwoven üretim üssü gibi görünüyor. Gaziantep’in yanı sıra, İstanbul, Aydın, Denizli üretim yapıp, iç piyasaya ve ihraca yönelik nonwoven kumaşlar sektöründe yer alan Türk firmalarına ev sahipliği yapıyor.
